İTÜ Yayınevi’nin başlangıç tarihi, Osmanlı Devleti’ndeki ilk Türkçe kitabı yayımlamış olan
İbrahim Müteferrika’nın mirası matbaa takımları ile, Mühendishane hocası Abdurrahman Efendi başkanlığında kurulan Mühendishane Matbaası’na (1797) dayanmaktadır1.
Mühendishane Matbaası’nda ilk kitap, kuruluş yılında basılmış olup Âşirefendizade Derviş Mehmed Hafid tarafından düzenlenmiş olan tarihi
Mehâh-i Miyâh’dır (Su Risâlesi, 1797)2.
1824 yılına kadar aralarında Başhoca Hüseyin Rıfkı Tamani’nin Usûl-i Hendese (1797-98), Resmî Mustafa Ağa tarafından Türkçe’ye çevrilmiş
Atlas-ı Kebîr Tercümesi (1803, müellif: William Faden), Mahmut Raif Efendi‘nin fransızca olarak basılmış Osmanlı İmparatorluğu'nda Yeni Nizamların Cedveli-Tableau des nouveaux reglemens de I’Empire Ottoman (1798) gibi dönemin önemli yayınlarının olduğu 66 adet eser basılmıştır.
1826-1870 yılları arasında nereedeyse 45 yıl faaliyette bulunmayan matbaa, özellikle 1878 yılında itibaren yeniden faliyete geçmiş ve burada 1906 yılına kadar 38 kadar eser basılmıştır.
1929-1955 yılları arası İstanbul Teknik Üniversitesi Yayın Kataloğu A. Kemal Yamantürk tarafından hazırlanmış ve burada 409 kitabın basılmış olduğu belirtilmiştir. İTÜ Yayınevinden 1955 sonrası 3009 adet kitabın yayımlanmış olduğu görülmektedir.
Yukarıda kısaca verilmiş Yayınevi tarihçesinden anlaşıldığı kadarıyla 19. yy’da 45 yıllık bir dönem hariç İTÜ’de yayımcılık faaliyetleri, ilk kuruluşundan itibaren sürekli olarak yürütülebilmiştir. Yani teknik yayıncılık, İTÜ’nün çok önemli bir geleneğidir.
Mühendishane Matbaası’nda basılmış ilk eserler ile , İTÜ Nadir Eserler Kataloğu’na ve 1930 yılı sonrasında basılan İTÜ yayınlarına aşağıdaki bağlantılardan erişebilirsiniz:
1. https://istanbultarihi.ist/288-istanbuldaki-ilk-turk-matbaalarinda-basilan-kitaplar
2. https://kutuphane.itu.edu.tr/arastirma/nadir-eserler
3. https://kutuphane.itu.edu.tr/arastirma/itu-yayınlari
1Beydilli, K. (1995). Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane - Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi (1776-1826). Eren Yayıncılık, Beyoğlu, İstanbul.
2Beydilli, K. (2015). Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi - Cilt 7. İstanbul’daki İlk Türk Matbaalarında Basılan Kitaplar. Ed. Coşkun Y. Aydın, M.A, İBB Kültür A.Ş. Yayınları, Topkapı, İstanbul.
Usul-i Hendese
Mühendishane-i Berr-i Hümayun Matbaası [1212(1797-1798)]
Mühendishane'nin ikinci halifesi Hüseyin Rıfkı Efendi'nin İngiliz asıllı mühendis Selim ile beraber Bonnycastle'dan tercüme ettikleri Öklides Hendesesi dir.
Tableau des Nouveaux Reglements de l’Empire Ottoman
Mühendishane-i Berr-i Hümayun Matbaası [1213(1798)]
Mahmud Raif Efendi’nin Nizam-ı Cedid uygulamaları ile ilgili olarak çıkartılan kanunnamelerin özetlerini içeren eseri.