İTÜ Yayınevi’nin kökleri, 1797’de Mühendishane hocası Abdurrahman Efendi başkanlığında, İbrahim Müteferrika’nın mirası matbaa takımlarıyla kurulan Mühendishane Matbaası’na dayanmaktadır1.
Bu matbaada basılan ilk eser, Âşirefendizade Derviş Mehmed Hafid tarafından düzenlenen Mehâh-i Miyâh (Su Risâlesi, 1797) adlı kitaptır.2
1826’ya kadar geçen sürede, aralarında Başhoca Hüseyin Rıfkı Tamani’nin Usûl-i Hendese (1797-98), Resmî Mustafa Ağa tarafından Türkçeye çevrilen Atlas-ı Kebîr Tercümesi (1803, müellif: William Faden) ve Mahmut Raif Efendi’nin Fransızca yayımlanan Osmanlı İmparatorluğu'nda Yeni Nizamların Cedveli - Tableau des nouveaux reglemens de l’Empire Ottoman (1798) gibi dönemin önemli eserlerinin de bulunduğu toplam 66 yayın basılmıştır.
1826-1878 yılları arasında kapalı kalan matbaa, 1878’den itibaren yeniden faaliyete geçerek 1906’ya kadar 38 eser basmıştır.
1929-1955 yılları arasında A. Kemal Yamantürk tarafından hazırlanan İstanbul Teknik Üniversitesi Yayın Kataloğu’nda, bu dönemde 409 kitabın basıldığı belirtilmektedir. 1955 sonrasında ise İTÜ Yayınevi’nden 3009 eser yayımlandığı görülmektedir.
Yukarıda kısaca özetlenen tarihçeden de anlaşılacağı üzere, 19. yüzyıldaki kesinti dışında İTÜ’deki yayımcılık faaliyetleri, üniversitenin kuruluşundan bu yana kesintisiz biçimde sürdürülmüştür. Dolayısıyla teknik yayıncılık, İTÜ bünyesinde köklü ve önemli bir gelenektir.
Mühendishane Matbaası’nda basılmış ilk eserlere, İTÜ Nadir Eserler Kataloğu’na ve 1930’dan sonra yayımlanan İTÜ yayınlarına aşağıdaki bağlantılardan erişebilirsiniz:
1. https://istanbultarihi.ist/288-istanbuldaki-ilk-turk-matbaalarinda-basilan-kitaplar
2. https://kutuphane.itu.edu.tr/arastirma/nadir-eserler
3. https://kutuphane.itu.edu.tr/arastirma/itu-yayınlari
1Beydilli, K. (1995). Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane - Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi (1776-1826). Eren Yayıncılık, Beyoğlu, İstanbul.
2Beydilli, K. (2015). Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi - Cilt 7. İstanbul’daki İlk Türk Matbaalarında Basılan Kitaplar. Ed. Coşkun Y. Aydın, M.A, İBB Kültür A.Ş. Yayınları, Topkapı, İstanbul.
Usul-i Hendese
Mühendishane-i Berr-i Hümayun Matbaası [1212(1797-1798)]
Mühendishane'nin Başhocası Hüseyin Rıfkı Efendi'nin İngiliz asıllı mühendis Selim ile beraber Bonnycastle'dan tercüme ettikleri Öklides Hendesesi.
Tableau des Nouveaux Reglements de l’Empire Ottoman
Mühendishane-i Berr-i Hümayun Matbaası [1213(1798)]
Mahmud Raif Efendi’nin Nizam-ı Cedid uygulamaları ile ilgili olarak çıkartılan kanunnamelerin özetlerini içeren eseri.