Röportaj: Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan ile "Boyalar ve Boyar Maddeler" Kitabı Üzerine
Röportaj: Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan ile "Boyalar ve Boyar Maddeler" Kitabı Üzerine
Soru 1: "Boyalar ve Boyar Maddeler" kitabınızın ortaya çıkış sürecinden bahseder misiniz? Bu fikir nasıl doğdu?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Bu kitap, derslerimde kullandığım notların bir araya getirilmesiyle oluştu. Özellikle "Boyar Maddeler Kimyası" dersinde öğrencilere aktardığım bilgilerin, bir rehber olarak kitaplaştırılabileceğini düşündüm. İTÜ Yayınevi ile iletişime geçtiğimde bu fikir olumlu karşılandı. Başlangıçta notlarımı kitaplaştırmanın yeterli olacağını düşündüm; ancak süreç ilerledikçe eksik kalan yerleri tamamlamam gerekti. Bir ay gibi bir sürede kitaba odaklanarak düzenlemeleri yaptım ve kitabı tamamladım.
Soru 2: Kitabınızın hedef kitlesi kimdir ve bu alana nasıl bir katkı sunmayı hedefliyorsunuz?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Kitap, kimya ve tekstil mühendisliği öğrencilerinden sektördeki profesyonellere kadar geniş bir kitleye hitap ediyor. Yazarken özellikle basit bir dil kullanmaya gayret ettim. Hem lisans düzeyindeki öğrencilerin hem de mühendislik programından mezun olanların kolayca anlayabileceği bir içerik oluşturdum. Amacım, okuyucunun ihtiyaç duyduğu bilgiyi seçip kullanabileceği bir rehber sunmaktı. Eğer bir okuyucu kitabı açıp aradığı bilgiye kolayca ulaşabiliyorsa, bu benim için kitabın başarılı olduğunu gösterir.
Soru 3: Kitapta yer verdiğiniz teknik konular ve kaynaklar hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Kitap, boyar maddelerin kimyasal yapıları, sınıflandırmaları ve üretim süreçlerine dair detaylı bilgiler içeriyor. Örneğin, boyar maddelerin yapısındaki özel bağlantılar ve renk veren gruplar, maddelerin renklerini belirler. Bunun yanı sıra çevre dostu alternatiflere de yer verdim. Su bazlı çözücüler veya insan sağlığına zarar vermeyecek özellik kazandıran fonksiyonel gruplar gibi çözümler kitabın önemli başlıklarından.
Kaynaklar açısından ise Colour Index gibi kimya dünyasında özellikle boya alanında çok kullanılan referanslardan yararlandım. Bu kaynak, boyar maddelerin kimyasal yapılarını ve renk özelliklerini tanımlamada oldukça detaylı bilgiler sunuyor. Ayrıca, patentli bilgilerden ve açık erişimli yayınlardan faydalandım. Yazarken dört farklı kitabı referans aldım ve bunları kitapta açıkça belirttim.
Soru 4: Kitabınızın çevre dostu yaklaşımlar ve sürdürülebilirlik üzerindeki vurgusunu biraz açabilir misiniz?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Sürdürülebilirlik, kitabın önemli bir konusu. Geleneksel boyar maddeler petrol tabanlı maddelerden elde edildiği için bunların çevre dostu alternatiflerini bulmak çok önemli. Su bazlı çözücüler ya da çevreye zararı göreceli daha az olan kimyasallar üzerinde durulması gerekiyor.
Bunun yanı sıra, üretim süreçlerinde iş sağlığı ve güvenliği büyük önem taşıyor. Geçmişte azo boyar maddeler gibi zararlı kimyasalların yeterli önlem alınmadan kullanılması ciddi sağlık sorunlarına yol açıyordu. Günümüzde bu süreçler daha sıkı denetleniyor ancak hâlâ iyileştirilmesi gereken noktalar bulunmaktadır.
Soru 5: TÜBA TESEP “Doğa ve Mühendislik Ödülleri Jüri Özel Ödülü’nü almak sizin için ne ifade ediyor?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Bu ödül, kitabın hem bilimsel hem de sektörel alanda önemli bir boşluğu doldurduğunu gösteriyor. Jüri üyeleri, kitabın hem organik kimyayı kapsayıcı yapısını hem de sade ve anlaşılır dilini takdir etti. Özellikle öğrenciler için bir rehber olması ve çevre dostu yaklaşımlara yer vermesi ödülün alınmasında etkili oldu. Bu ödül, kitabın daha fazla kişiye ulaşması ve farkındalık yaratması açısından benim için çok değerli.
Soru 6: Kitabınızın içeriğini genişletmeyi ya da güncellemeyi düşünüyor musunuz?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Evet, yeni baskılarda kitabı daha kapsamlı hale getirmeyi planlıyorum. Örneğin, boyar maddelerin renklerini kimyasal yapılarıyla eşleştiren görseller eklemek istiyorum. Ayrıca, sentez örneklerini çoğaltarak ve çevre dostu kimya üzerine yeni gelişmeleri dahil ederek kitabı daha da zenginleştirebilirim. Günümüzde basılı kitapların popülerliği azalıyor, bu nedenle kitabın ikinci baskısını elektronik kitap olarak yayınlamayı düşünüyorum.
Soru 7: Tekstil sektöründe kimya uygulamalarının mevcut durumu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Tekstil kimyası, eskiden Türkiye'de oldukça güçlüydü. Öğrenciler teknik gezilere katılarak boya fabrikalarını ziyaret eder, boyar madde sentezlerini yerinde öğrenirlerdi. Ancak günümüzde tekstil sektörü büyük ölçüde dışa bağımlı hale geldi. Boyar maddelerin çoğu Hindistan ve Almanya gibi ülkelerden ithal ediliyor. Patentli ürünlerin kullanımı yaygınlaştı ve yerel üretim neredeyse tamamen durdu. Bu alanda yenilikçi ve çevre dostu çözümler üretmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.
Soru 8: Gelecekteki projelerinizden bahseder misiniz?
Doç. Dr. Füsun Şeyma Kışkan:
Şu anda “50 Soruda Yeşil Kimya” başlıklı bir cep kitabı üzerinde çalışıyorum. Bu kitap, yeşil kimyanın temel prensiplerini ve çevre dostu yaklaşımlarını sade bir dille anlatacak. Her soru, kısa bir açıklama ve görsel bir destekle sunulacak. Bu kitabın hem öğrenciler hem de konuya ilgi duyanlar için faydalı bir rehber olmasını hedefliyorum. Ayrıca, sürdürülebilirlik ve çevre dostu kimya konusunda daha fazla farkındalık yaratmak için yeni projeler geliştirmeyi planlıyorum.
