İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ YAYIN YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –Bu Yönergenin amacı; İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından basılı, elektronik veya diğer formatlardaki tüm yayınların planlanması, yayımlanması, bastırılması, dağıtımı ve satışına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –İstanbul Teknik Üniversitesine bağlı fakülte ve birimlere ait basılı, elektronik veya diğer formatlardaki ders aracı olarak kullanılan ders kitapları, yardımcı ders kitapları, ders aracı niteliği taşımayan araştırma/inceleme kitapları, bilimsel ve kültürel yayınlar, sempozyum bildirileri ile İTÜ dergisi yayınları bu Yönerge kapsamındadır.
Dayanak
MADDE 3 –Bu Yönerge, 04/11/1981 Tarih ve 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 14. ve 48. Maddeleri ile "Üniversiteler Yayın Yönetmeliği" ve "Üniversitelerde Ders Aracı Olarak Kullanılan Kitaplar, Teksirler ve Yardımcı Ders Kitapları Dışındaki Yayınlarla İlgili Yönetmelik" hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönergede geçen;
a) Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesini,
b) Rektör: İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörünü,
c) Senato: İstanbul Teknik Üniversitesi Senatosunu,
ç) Birim: İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü ile Rektörlüğe bağlı her türlü akademik ve idari birimi,
d) Yayın Komisyonu: Üniversiteler Yayın Yönetmeliğine uygun şekilde belirlenmiş İstanbul Teknik Üniversitesi Yayın Komisyonunu,
e) Yayın Koordinatörlüğü: Bu Yönergede öngörülen usullere göre, Üniversite Yayın Komisyonuna bağlı olarak faaliyet gösteren birimi,
f) Editör: Üniversiteye bağlı birimlerde, belirli bir alanda, yazarlar tarafından hazırlanan yazılı metinlerin kitap, dergi vb. her türlü akademik yayının düzenlenmesini ve yayına hazır hale getirilmesini sağlayan kişiyi,
g) Yayın: Basılı veya elektronik olarak yayımlanan ders kitapları, yardımcı ders kitapları, araştırma-inceleme kitapları, derleme kitaplar, dergiler ve benzeri yayınları
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Yayınlar
MADDE 5 – Bu yönergeye göre İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından yayımlanacak eserler aşağıda tanımlanmıştır:
(a) Ders Kitabı: Üniversite önlisans, lisans ve lisansüstü programlarında ders olarak okutulan içeriği tümüyle kapsayan, dersin hedeflerinin gerektirdiği strateji, yöntem ve teknikleri uygulamaya uygun olarak hazırlanmış telif veya tercüme eserdir.
(b) Yardımcı Ders Kitabı: Üniversite önlisans, lisans ve lisansüstü programlarında ders olarak okutulan ve ilgili kurullarca belirlenmiş ders içeriğinin bir kısmını kapsayan, ders programlarındaki derslerde kullanılmaya uygun, esas olarak ilgili yazınında mevcut olan bilgilerin aktarımını amaçlayan telif veya tercüme kitaptır.
(c) Araştırma-İnceleme Kitabı: Araştırma ve incelemeye dayalı, ortaya koyduğu bulgularla kendi alanında önemli bilimsel katkılar yapacağına ilgili kurullarca karar verilmiş olan özgün bilimsel kitaptır.
(ç) Derleme Kitap: Farklı yazarların makalelerinin yayımlandığı editörlü kitap veya Üniversite birimlerince gerçekleştirilen kongre, sempozyum, çalıştay, panel vb. bilimsel etkinliklerde sunulmuş çalışmaların yayımlandığı bildiri kitabıdır.
(d) Dergi: Basılı veya elektronik olarak yayımlanan, hakemli araştırma, derleme makaleleri ve akademik disipline uygun incelemeleri içeren süreli bilimsel dergidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yönetim Organları, Görev ve Yetkileri
Yayın Komisyonu
MADDE 6 –Üniversite yayın komisyonu bir Rektör Yardımcısının başkanlığında, Üniversite Yönetim Kurulunun kendi içinden seçeceği iki üyeden oluşturulur.
Yayın Komisyonunun görevleri
MADDE 7 – (1) Yayın Komisyonu tüm yayın etkinliklerini Üniversiteler Yayın Yönetmeliği, bu yönerge hükümleri ve Senato tarafından belirlenen esaslara göre planlayıp düzenler, Üniversiteler Yayın Yönetmeliği ve bu yönergede kendisine verilen görevleri yerine getirir. Yayın Komisyonu Kararları Üniversite Yönetim Kurulunun onayı ile kesinleşir.
(2) Yayın Komisyonu basıma hazır olarak gelen eserleri Yayın Koordinatörlüğünün inceleme raporlarını dikkate alarak bilimsel nitelik ve eğitim öğretim ihtiyaçları açısından değerlendirir, bu eserlerin basılı veya elektronik olarak yayımlanması, basılma sırası, baskı adedi, maliyet ve satış fiyatları ile yazarlarına/çevirmenlerine ödenecek telif hakları konularında karar verir.
(3) Yayın Komisyonu, Yayın Koordinatörlüğü ve Dergi Editörlerinin raporlarını değerlendirmek üzere en az 2 ayda bir kere toplanır.
(4) Basımı üzerinden beş yıl geçen kitapların, öğrencilere ve diğer ilgililere indirimli veya bedelsiz olarak dağıtımına Üniversite Yayın Komisyonu tarafından karar verilebilir.
Yayın Koordinatörlüğü
MADDE 8 – Rektör tarafından, Yayın Komisyonunun önerisi ile Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Sosyal Bilimler alanlarından en az birer üye olmak üzere görevlendirilmiş, yedi öğretim üyesi ile bir raportörden oluşur ve Yayın Komisyonuna bağlı olarak faaliyet gösterir. Üyelerden biri Rektör tarafından Yayın Koordinatörü olarak görevlendirilir. Yayın Koordinatörü Yayın Komisyonu toplantılarına katılır.
Yayın Koordinatörlüğünün görevleri
MADDE 9 – (1) Yayın Koordinatörlüğü Üniversitenin tüm yayın etkinliklerinin etkin bir şekilde yürütülmesinden ve izlenmesinden sorumludur. Hakemli dergiler dışında kalan yayınların hakemlik süreçlerini yürütür. Ayrıca Yayın Komisyonu tarafından Madde-7 ile ilgili kendisine verilecek diğer görevleri yerine getirir.
(2) Yayın Koordinatörlüğü yapılan başvuruları değerlendirmek üzere en az ayda bir kere toplanır.
Editör
MADDE 10 – (1) Editör, belirli bir alanda, farklı yazarlar tarafından hazırlanan yazılı metinlerin kitap, dergi vb. her türlü akademik yayın olarak düzenlenmesini ve yayıma hazır hale getirilmesini sağlayan kişidir.
(2) Derleme kitaplarda, eserin basım aşamasına gelmesine kadar gerekli tüm işlemler Editör tarafından yürütülür. Derleme kitabın sorumluluğu Editöre aittir.
Baş Editör
MADDE 11 – (1) Bilimsel dergi editörleri Baş Editör olarak adlandırılır.
(2) Baş Editör, bilimsel dergide yayının dergiye ulaşmasından yayımlanmasına kadar bütün yayın ve hakemlik sürecini yöneten ve derginin içeriğinin niteliğinden sorumlu olan kişidir. Baş editör, ihtiyaç duyması halinde yardımcı editörler görevlendirebilir. Baş Editör, İngilizce yayımlanan dergilerde “Editor in Chief” olarak adlandırılır.
(3) Baş Editör, Yayın Komisyonu tarafından, en az doktor ünvanına sahip öğretim elemanları arasından üç yıl süre için görevlendirilir. Görevi sona eren baş editör yeniden görevlendirilebilir.
Baş Editörün görevleri
MADDE 12 – Baş editörün görevleri şunlardır:
a) Dergi içeriğinin bilimsel kalitesinin geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yürütmek,
b) Yayın Kurulu ile, ihtiyaca göre danışma kurulu, etik kurul gibi dergi ek kurullarının oluşturulmasını sağlamak,
c) Hakem değerlendirme sürecini adil, tarafsız ve hızlı şekilde yürütmek,
ç) Değerlendirme sonuçlarını yazarlara önceden ilan edilen sürelere uygun olarak bildirmek,
d) Dergide intihal veya yasadışı (ör., hakaret, telif hakkı ihlali, vb.) içeriğin yayımlanmamasından
e) Derginin ulusal ve uluslararası alan ve atıf indekslerinde taranması için gerekli çalışmaları yürütmek,
f) Derginin her türlü editörlük ve yayın süreçlerinin uluslararası akademik ve etik standartlara uygun olarak yürütülmesini sağlamak.
Dergi Yazı Kurulu
MADDE 13 – Dergi Yazı Kurulu, Baş Editör tarafından önerilen ve Yayın Komisyonunca onaylanan çeşitli disiplinlerden temsilci üyelerden oluşur. Dergi Yazı Kurulu, İngilizce yayımlanan dergilerde “Editorial Board” olarak adlandırılır.
Dergi Yazı Kurulunun görevleri
MADDE 14 – Dergi Yazı Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Hakem havuzunu, ulusal ve uluslararası alanda isim yapmış, çeşitli alt disiplinlerden gelen bilim insanlarından seçerek oluşturmak ve bu havuzu güncel tutmak,
b) Dergiye gönderilen makalelerin derginin yayın ilkelerine uygun olduğundan emin olmak ve derginin ilgi alanları kapsamında olup olmadığına karar vermek,
c) Derginin tüm yayın ve hakemlik süreçlerinde baş editöre destek olmak.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ders, Yardımcı Ders ve Araştırma Kitaplarına İlişkin Esaslar
Başvuru ve Değerlendirme
MADDE 15 – (1) Eser sahipleri bilgisayar ortamında hazırlamış oldukları yayın taslağını, Yayın Koordinatörlüğüne gönderirler. Yayın Öneri Formu (EK-1) gönderilecek evraka eklenmelidir.
(2) Yayın Koordinatörlüğü, yayının biçimsel ve içerik olarak ön incelemesini yaparak, İstanbul Teknik Üniversitesi yayın ilkelerine uygun olup olmadığına karar verir. Bu süreçte gerekirse Üniversite içinden ilgili alanda uzman Öğretim Görevlilerine danışır. Ön inceleme sonucunda bildiri kitabı dışındaki yayınlar alanında uzman üç öğretim üyesine hakem görüşü almak üzere gönderilir. Gerekli durumlarda öğretim üyeleri dışında sektörden de görüş istenebilir. Olumlu hakem raporlarının çoğunluğu teşkil etmesi hâlinde eserin yayımlanması önerilir.
(3) Yayın Koordinatörlüğü yayınların basılı veya elektronik olarak yayına kabul edilmeleri ve Madde 7’de yer alan diğer hususlarla ilgili önerilerini bir rapor halinde Yayın Komisyonuna gönderir.
(4) Yayın Komisyonu gerekli gördüğü durumda, yayının dil ve mizanpaj açıdan ek editoryal süreçten geçmesini talep edebilir.
(5) Yayın Komisyonu eser ile ilgili nihai kararını Üniversite Yönetim Kurulunun onayına sunar.
(6) Basıma kabul edilen eserin yazar(lar)ı, “İTÜ Yayınevi -Telif Hakkı Devir Formu” veya “ITU Press - Copyright Assignment Form” (EK-2, Ek-3) imzalayarak, yayın haklarını Üniversiteye devreder. Kitap şeklinde bastırılan yayınlardan 50 adedi yazar(lar)a ücretsiz olarak verilir.
(7) Çeviri yayınlar için çevirmenin, yazardan ya da yayın hakkına sahip kişi veya kurumdan yazılı telif hakkı devir formlarını alması gerekir. Çeviri ve telif ücretinin Üniversite bütçesinden ödenmesinin talep edilmesi halinde, bu talep Yayın Komisyonunun önerisi ile Üniversite Yönetim Kurulu tarafından karara bağlanır.
(8) Derleme kitaplar için, Editörün kitabın bölüm/bildiri yazarlarından imzalı telif hakkı devir formlarını alması zorunludur.
Yayın Kabul Esasları
MADDE 16 – (1) Eserlerin Yayın Komisyonunun belirlediği esaslara uygun bilgisayar yazım ortamında hazırlanmış olmaları ve baskıya hazır durumda teslim edilmeleri istenir. Eserde kullanılan görsel materyaller, Yayın Komisyonunun belirlediği teknik özelliklere sahip olacak şekilde hazırlanır.
(2) Baskı süresince matbaa tarafından istenecek düzeltmeler, yazar tarafından Yayın Komisyonu tarafından belirlenen süre içerisinde teslim edilir.
(3) Basılan eserde bilimsel, etik veya Üniversite tüzel kişiliği açısından hukuka aykırılığın ortaya çıkması durumunda, basılı veya elektronik ürünün derhal toplanması ve imha edilmesi yoluna gidilir. Böyle bir durumda Üniversitenin karşılaşacağı her türlü maddî ve manevî kayıptan eserin yazar/yazarları veya Editör sorumludur.
(4) Yayınını geri çekmek veya değiştirmek isteyen yazarlar, gerekçe bildirerek Üniversite Yayın Komisyonuna başvururlar.
(5) Latin alfabesi dışındaki alfabelerle, eski yazı ile veya yaygın olarak kullanılan yabancı dillerin dışında yabancı dillerde yazılmış eserlerin incelenmesi için yetkili bilirkişilere başvurulur.
(6) Senato, eserleri açık erişimli yayımlama kararı alabilir.
Telif hakları
MADDE 17 – (1) Telif haklarına ilişkin işlemler "Üniversiteler Yayın Yönetmeliği" hükümlerine göre yapılır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bilimsel Dergi Yayınlarına İlişkin Esaslar
Hakemlik süreci
MADDE 18 – (1) Hakemlik süreci aşağıdaki şekilde yürütülür:
a) Hakemlik sürecinin uluslararası etik standartlara uygun olarak yürütülmesi esastır.
b) Baş Editör ve Dergi Yayın Kurulu yazının biçimsel ve içerik olarak ön incelemesini yapar, dergi yayın ilkelerine uygun olup olmadığına karar verir. Biçimsel olarak yeterli standartları sağlamayan veya dergi yayın ilkelerine uygun olmayan yazılar, düzeltilmesi için yazara iade edilir.
c) İlk değerlendirilme sonucu yeterli bulunan yazıların hakem raporları çerçevesince yayımlanmasına, düzeltme istenmesine ya da yazının geri çevrilmesine karar verilir ve yazar en kısa sürede durumdan haberdar edilir. Hakem raporlarından birinin kabul diğerinin ret olması durumunda, makale için üçüncü bir hakem atanabilir veya yayın kurulu ile editörlük, yeniden hakem atanmasına gerek görmeksizin, bu konuda nihai kararı verme yetkisini saklı tutar.
ç) Hakemlik sürecinde yazar ve hakem adlarının gizli tutulması sağlanır.
Dergilere ilişkin yayın esasları
MADDE 19 – Dergilere ilişkin yayın esasları şunlardır:
(1) İstanbul Teknik Üniversitesi adı altında elektronik ortamda yayımlanan dergilerin tüm süreçleri (makale başvurusu, hakemlik süreçleri, online yazar onayları vb.) İstanbul Teknik Üniversitesi kurumsal e-arşivine veya Üniversitenin belirlediği başka bir sistem üzerinden, ilgili birim ve kişilerin her an bilgi alabileceği ve takip edebileceği şekilde yürütülür.
(2) Dergiye gönderilen yazılar başka bir yerde yayımlanmamış ya da yayımlanmak üzere gönderilmemiş olmalıdır. Yazılar, yayımlanmak üzere kabul edildiği takdirde, İstanbul Teknik Üniversitesi bütün yayın haklarına sahip olur; İstanbul Teknik Üniversitesi’nin izni olmadan başka bir yerde yayımlanamaz. Yayımlanan yazılardan alıntı yapılması durumunda, kaynak belirtilmesi zorunludur.
(3) Dergiye gönderilen yazılar, bilimsel etik kurallarına uygun olarak hazırlanmalıdır. Bu konuda Yükseköğretim Kurumları, Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ne (Bkz. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/bilimsel-arastirma-ve-etik-yonetmeligi.aspx) uygunluk şartı aranır. Ayrıca İTÜ Sosyal ve Beşerî Bilimler İnsan Deneyleri (SB-INAREK), Sağlık ve Mühendislik Bilimleri İnsan deneyleri (SM-INAREK) ve uluslararası alanda geçerliliği kabul edilen Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE/Committee on Publication Ethics) rehber ilkeleri temel alınarak, ancak bu ilkelerle sınırlı olmayacak biçimde, bilimsel etik alanındaki gelişmelere açık bir anlayış benimsenmektedir.
(4) İstanbul Teknik Üniversitesi dergileri için başvuru ve sayfa ücreti yoktur.
(5) Dergi Yayın Kurulu, ilgili sayıda yayımlanacak makale yoğunluğunu dikkate alarak, hakem incelemesi olumlu sonuçlanmış bir makaleyi derginin daha sonraki sayılarında yayımlama hakkına sahiptir.
(6) Yazarlar unvanlarını, görev yaptıkları kurumları, haberleşme adreslerini, telefon numaralarını ve e-posta adreslerini bildirmekle yükümlüdür. Üniversite ve fakülte adreslerinden sonra şehir ve ülke bilgisi de yer almalıdır. Yazarlar ayrıca, https://orcid.org/register adresi üzerinden alacakları bilimsel araştırmacı numarasını (ORCID bilgisini) iletmelidir.
(7) Yazarlar, makalelerin hazırlanış sürecinde “Yazım Kuralları” bölümünde açıklanan yazım kurallarına (kelime sayısı, yazı tipi, paragraf aralığı, referansların metin içinde ve metin sonunda liste haline gösterimi) uygun davranmakla sorumludurlar.
(8) Yayınlar Latin alfabesiyle yazılmamış ise en azından bibliyografik künyesiyle (makale başlığı, anahtar kelimeler) beraber öz, özet, genişletilmiş özetlerinden (abstract, extended abstract) uygun görülenleri Türkçe ve / veya İngilizce verilir, ayrıca bu tür yazılarda Latin alfabesiyle yazılmış kaynakça da bulunur.
(9) Yayınlar, ilan edilen dergi çıkış periyodlarına göre düzenli yayımlanır ve veri tabanlarında dizinlenmek üzere ilgili yerlere zamanında iletilir.
(10) Dergiler yılda en az iki defa çıkar. Derginin yıl içinde yayımlanmaması durumunda Baş Editör, derginin yayımlanmama gerekçesini bir rapor ile Üniversite Yayın Komisyonuna iletir.
Telif Hakları
MADDE 20 – (1) Telif haklarına ilişkin işlemler "Üniversitelerde Ders Aracı Olarak Kullanılan Kitaplar, Teksirler ve Yardımcı Ders Kitapları Dışındaki Yayınlarla İlgili Yönetmelik" hükümlerine göre yapılır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
MADDE 21 – (1) Bu yönerge kurallarına uygun olarak yayımlanmayan ders kitaplarının üzerine ‘’İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları’’ yazılamaz.
(2) Üniversitemizde ders aracı olarak önerilecek kitap ve her türlü materyali öğretim elemanları kendi hesaplarına bastıramaz ve çoğaltamazlar.
Sorumluluk
MADDE 22 – (1) Bu Yönerge kapsamında düzenlenen her türlü yayının hukukî ve cezaî sorumluluğu eser sahibine aittir. (2) Yayımlanacak eserlerin bilim ve dil bakımından sorumluluğu yazarlara aittir.
MADDE 23 – Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.